W ubiegłym roku w witrynach londyńskiego Harrodsa na jakiś czas zawitały piętrzące się góry ubrań – używanych i porozrzucanych w nieładzie. Żadnych nowych produktów, żadnych manekinów. Na szybach widniał jedynie prosty napis „Vetements”, będący jednocześnie francuskim słowem oznaczającym „ubrania” oraz nazwą kolektywu założonego w 2014 roku przez projektanta mody Demnę Gvasalię. To nie był pierwszy raz, kiedy marka w swoich działaniach sięgnęła do arsenału ekologicznych haseł. Żyjemy w czasach, kiedy coraz więcej mówi się o nadprodukcji i marnowaniu, a problem ten wybitnie mocno dotyka przemysłu odzieżowego, gdzie sezonowość i cykliczność trendów sprawia, że sklepy nie są w stanie wszystkiego sprzedać, a kupujący nie zdążą wszystkiego kupić. Ale nie tylko Vetements myśli o ekologii – w ostatnim czasie coraz więcej firm podejmuje decyzje z myślą o środowisku i zastanawia się nad wpływem swoich działań na planetę. Są też osoby świadomie rezygnujące z udziału w tym „spektaklu” nadprodukcji. Odchodzą z branży, żeby zdobywać wiedzę na temat zrównoważonego rozwoju oraz ratowania natury, biorą udział w szkoleniach i chcą działać, żeby pokazać innym, że środowisko jest zagrożone. Właśnie takie kroki podjęła Areta Szpura, autorka jednej z najciekawszych publikacji o ekologii dostępnej na polskim rynku, po którą sięgamy przy okazji tematu „Planeta”.

„Jak uratować świat? Czyli co dobrego możesz zrobić dla planety” to książka złożona z wywiadów, przepisów i porad, która w sprzedaży dostępna jest od maja tego roku. Trudno nie kojarzyć nazwiska autorki. Areta Szpura – do niedawna znana jako współzałożycielka jednej z najbardziej rozpoznawalnych polskich marek dla młodzieży, czyli Local Heroes – dwa lata temu odeszła z branży mody i skierowała swoją energię na działalność na rzecz środowiska. Jednym z efektów tej decyzji jest właśnie ta książka. To ekologiczne kompendium wiedzy napisane przystępnym językiem. Sprawdzi się zarówno dla początkujących, jak i dla tych szukających wskazówek związanych z wybranymi aspektami życia „w trybie eko”. Areta nie tylko dzieli się swoją wiedzą, ale też oddaje głos specjalistom, którzy ułatwiają zrozumienie twardych danych, opowiadają o ekologii cyrkularnej, podpowiadają na jakie szkodliwe substancje zwracać uwagę i polecają przepisy na naturalne środki do sprzątania. Jest też o zrównoważonej modzie, diecie wegańskiej, flexitarianizmie, greenwashingu, aktywizmie ekologicznym oraz wielu innych dziedzinach życia, w którym możemy coś zmienić na korzyść naszej planety.

Do niedawna temat ekologii pojawiał się raczej „z doskoku”: raz na jakiś czas wspomniały o nim media albo ktoś mimochodem rzucił coś o globalnym ociepleniu na piątkowej imprezie. Mimo to niewiele osób traktowało problemy środowiska poważnie. A ci, którzy mówili o fatalnej sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy, często spotykali się z grzecznościowym, nic nieznaczącym potakiwaniem. W ciągu ostatnich lat wiele się zmieniło – zaczęliśmy więcej o tym rozmawiać, prasa poświęca ekologii całe miesięczne, drukowane wydania, a socjologowie i psycholodzy mówią o depresji klimatycznej. Coraz częściej dotykamy tematu nadprodukcji i poziomu konsumpcji doprowadzonego do absurdu. W „Jak uratować świat?” znajdziecie rozdział, w którym Anna Pięta – znana jako współorganizatorka znanych targów HUSH Warsaw, obecnie strateg ds. zrównoważonej mody i pomysłodawczyni MUDA Talks – opowiada o problemie zjawiska „fast fashion”. Nie potrzeba wielu publikacji naukowych czy analiz, żeby uświadomić sobie, jak szkodliwe konsekwencje niesie pęd i tempo zmian przemysłu odzieżowego nie tylko dla naszej planety, ale też dla ludzi. Anna Pięta na podstawie swojego doświadczenia podpowiada, „jak wkurzenie przekuć na działanie” i co zrobić, żeby skończyć z wmówioną nam potrzebą nowych sukienek, nowych swetrów czy nowych spodni. Bo to, że akurat są w promocji i kosztują jedynie dwadzieścia złotych (oczywiście przed przeceną tysiąc milionów funtów szterlingów, wiadomo) powinno sprawić, że zapali się nam lampka alarmowa, że coś jest – mówiąc bardzo kolokwialnie – nie halo, a nie generować ekscytację z powodu zakupu, która minie po godzinie lub dwóch. Oprócz Anny Pięty w części poświęconej o modzie wypowiada się również Martyna Zastawna z Wosh Wosh, marki zajmującej się odnawianiem butów.

W książce znajdziecie też sekcję poświęconą zasadom segregacji śmieci, w której Marta Krawczyk w jasny i klarowny sposób tłumaczy, co gdzie powinno trafić, a co więcej, tym wyjaśnieniom towarzyszy przejrzysta infografika. Areta opowiada też, dlaczego plastik jest tak szkodliwy dla środowiska, a z kolei w części poświęconej żywności Jagna Niedzielska daje wskazówki, co robić, żeby jedzenie wytrzymało dłużej. Z własnego doświadczenia wiem, że gotowanie samemu to świetna sprawa, ponieważ nie trzeba unikać produktów, których nie lubi druga czy trzecia osoba, ale generuje to wiele problemów przy sprzątaniu lodówki. Bo znowu zapomnieliście o zbliżającym się terminie przydatności lub zapomnieliście zamrozić pieczywo, żeby się nie popsuło. W tej sekcji znajdziecie sporo wskazówek, jak można rozwiązać te problemy. Jest też o diecie wegańskiej, wegetariańskiej czy innych sposobach na zminimalizowanie produktów pochodzenia zwierzęcego.

W książce natraficie nie tylko na przepisy kulinarne, ale też na domowe, naturalne środki czystości do sprzątania. Jako wielka fanka „life hacków” byłam zachwycona tą częścią książki, bo prawda jest taka, że nie musimy wszystkiego kupować w sklepie, a robienie takich mikstur samemu, może dać naprawdę dużo frajdy. Jest też cała propozycji linków do sprawdzenia, filmów do obejrzenia i książek do przeczytania, które poleca zarówno Areta, jak i autorzy poszczególnych rozdziałów. Oprócz tego dużym plusem jest odwoływanie się do polskich, być może nie wszystkim znanych0, marek oraz pomysłów ich właścicieli na prowadzenie zrównoważonego biznesu zgodnie z zasadami ekologii cyrkularnej.

Nie musicie czytać wszystkiego od razu – struktura książki została przemyślana tak, żeby można ją czytać „na wyrywki”. Jeśli czujecie, że któryś z rozdziałów porusza temat, o którym wiecie już wszystko, po prostu go pomińcie i wybierzcie inny. Pełną kolorów oprawę graficzną zbioru zaprojektowała Zuza Rogatty, a papier, na którym go wydrukowano pochodzi z materiałów posiadających certyfikat FSC (Forest Stewardship Council). To bardzo ważne, skoro mowa o ekologii.

Areta Szpura, Jak uratować świat? Czyli co dobrego możesz zrobić dla planety, Wydawnictwo W.A.B.

Autorka tekstu i ilustracji: Aneta Dmochowska (26) – absolwentka historii sztuki i kulturoznawstwa, która codziennie rozważa powrót na studia, najlepiej na pięć kierunków naraz. Jedną z prac magisterskich, pisanych po nocach w towarzystwie dziesięciu litrów kawy i ścieżki dźwiękowej z nowej ekranizacji „Anny Kareniny” Joe’go Wrighta, poświęciła pokazom mody, drugą – wystawom mody w Nowym Jorku. Obecnie pracuje w branży mody.