Arabia Saudyjska to kraj o głęboko zakorzenionych tradycjach i kulturowych normach, który od wieków zmaga się z problemem nieobecności kobiet w różnych aspektach życia publicznego. Ta sytuacja jest związana z patriarchalnym systemem społecznym i religijnymi przekonaniami, ograniczającymi rolę i aktywność kobiet w państwie. Pomimo pewnych postępów w ostatnich latach, brak równouprawnienia płci nadal jest porażający.

Jednymi z kluczowych obszarów, w których nieobecność kobiet jest wyraźnie widoczna, są instytucje rządowe. Arabia Saudyjska posiada Radę Konsultacyjną (Shura Council), pełniącą funkcję doradczą dla króla. Mimo iż niektórzy członkowie Rady są mianowani, a nie wybierani, liczba kobiet w Radzie jest znacznie mniejsza niż mężczyzn. Według raportu przeprowadzonego przez Human Rights Watch w 2021 roku 30 z 150 miejsc w Radzie Konsultacyjnej zostało zarezerwowanych dla kobiet, co stanowiło jedynie 20% ogólnej liczby miejsc. To tylko jeden z licznych przykładów tego, że mężczyźni dominują w procesie podejmowania decyzji w kraju.
Brak równowagi płci w życiu politycznym widoczny jest również w sferze wyborczej. Mimo wprowadzenia wyborów lokalnych w 2005 roku kobiety w Arabii Saudyjskiej otrzymały prawo do głosowania i kandydowania dopiero w 2015 roku. To było ważne osiągnięcie w walce o prawa kobiet, jednak nadal jest wiele do zrobienia w kwestii zapewnienia im pełnego i równego uczestnictwa w procesie demokratycznym.

W życiu zawodowym i biznesowym kobiety również borykają się z wieloma przeszkodami. W ostatnich latach coraz częściej zdobywają wyższe wykształcenie, ale ich obecność w miejscach pracy nadal jest niewielka. Stanowią zaledwie 20% siły roboczej w kraju i mają ograniczony dostęp do wysokopłatnych stanowisk związanych z zarządzaniem. Wspomniane przeszkody często wynikają z tradycyjnych oczekiwań społecznych oraz z praktyk dyskryminacyjnych wobec kobiet.

Manal al-Sharif

Przykładem silnego aktywizmu feministycznego są działania współzałożycielki grupy Women2Drive, Manal al-Sharif. W 2011 roku al-Sharif postanowiła publicznie wyrazić swój sprzeciw wobec zakazu prowadzenia samochodów przez kobiety w Arabii Saudyjskiej. Zorganizowała kampanię, zachęcając saudyjskie kobiety do prowadzenia samochodów, a jej działania spotkały się z szerokim odzewem w kraju. Al-Sharif stała się ważnym symbolem walki o prawa kobiet w swoim kraju. Została aresztowana przez władze w maju 2011 roku pod zarzutem „podejmowania działań, które wpływają na opinię publiczną w celu zaszkodzenia bezpieczeństwu państwa i wewnętrznego porządku publicznego”. Spędziła 9 dni w więzieniu, co wywołało szerokie oburzenie nie tylko w Arabii Saudyjskiej, ale także na całym świecie. Pomimo represji al-Sharif nie zrezygnowała z walki o prawa kobiet. Kontynuowała swoje działania na rzecz równouprawnienia, występując publicznie i wygłaszając inspirujące przemówienia na międzynarodowych forach, aby zwrócić uwagę na sytuację kobiet w Arabii Saudyjskiej.
Jej aktywizm i determinacja przyczyniły się do historycznej zmiany, kiedy w roku 2018 Arabia Saudyjska zniosła zakaz prowadzenia samochodów przez kobiety. W tym samym roku Manal al-Sharif została wyróżniona przez magazyn TIME jako jedna ze 100 najbardziej wpływowych osób na świecie.

Aktywizm Hali

Hala al-Dosari to znana aktywistka z Arabii Saudyjskiej, która angażuje się w walkę na rzecz praw kobiet i edukacji, a także wykorzystuje media społecznościowe, w szczególności Twittera, aby móc docierać do szerszego grona odbiorców i szerzyć świadomość na temat problemów związanych z dyskryminacją płciową.

Jednym z kluczowych obszarów, którym zajmuje się Hala al-Dosari, jest kwestia edukacji dziewcząt i kobiet w Arabii Saudyjskiej. W kraju zdominowanym przez patriarchalne normy dostęp do edukacji dla kobiet był przez wiele lat znacznie ograniczony. Al-Dosari zaangażowała się w działania na rzecz zniesienia ograniczeń płciowych w dostępie do edukacji, co podkreśliła w jednym z wywiadów: Chcemy zapewnić, żeby dziewczęta i kobiety miały równy dostęp do edukacji. Edukacja jest kluczem do rozwoju społecznego i gospodarczego.

Ponadto Hala al-Dosari odważnie wypowiada się na temat różnych problemów dotykających kobiety w Arabii Saudyjskiej. Szeroko komentuje kwestie związane z przemocą domową i okrutnym traktowaniem kobiet, wzywając do zmiany patriarchalnych norm i podkreślając znaczenie emancypacji.

Więzienie dla Loujain al-Hathloul

Loujain al-Hathloul to jedna z najważniejszych postaci w walce o prawa kobiet w Arabii Saudyjskiej. Jej aktywizm na rzecz równości płci i zniesienia ograniczeń narzuconych kobietom przez patriarchalny system społeczny spotkał się z kontrowersjami i brutalnymi represjami ze strony władz. Więzienie, które spotkało al-Hathloul, jest przykładem tego, z jakimi trudnościami kobiety spotykają się, kiedy dążą do poprawy swojej sytuacji w kraju.

Loujain al-Hathloul znana jest ze swojej determinacji i siły w podejmowaniu działań na rzecz praw kobiet. W 2014 roku al-Hathloul odważyła się wystąpić z inicjatywą dotyczącą zorganizowania kampanii na rzecz zniesienia zakazu prowadzenia samochodu dla kobiet w Arabii Saudyjskiej. Niestety jej działania zostały zakwestionowane przez władze, które aresztowały ją i umieściły w więzieniu. W 2015 roku została uwolniona i nadal kontynuowała walkę o równość kobiet.

W 2018 roku Loujain al-Hathloul została ponownie aresztowana wraz z innymi aktywistami i aktywistkami, którzy dążyli do poprawy sytuacji kobiet w kraju. Al-Hathloul oskarżono o działania szkodzące bezpieczeństwu narodowemu i próbę obalenia reżimu. Te absurdalne i nieuzasadnione zarzuty były krytykowane przez organizacje praw człowieka.

Loujain al-Hathloul została poddana brutalnemu i nieludzkiemu traktowaniu podczas pobytu w więzieniu, w tym izolacji, torturom psychicznym i fizycznym oraz innym formom maltretowania. Wspólnoty międzynarodowe, organizacje praw człowieka oraz wiele rządów wyraziło oburzenie i wezwało do uwolnienia al-Hathloul wraz z innymi więzionymi aktywistami.

Mimo że w lutym 2021 roku al-Hathloul została warunkowo zwolniona z więzienia, wciąż podlega ograniczeniom, takim jak na przykład zakaz podróżowania, a jej działania na rzecz praw kobiet nadal są pod nadzorem władz. Jej historia jest kolejnym dowodem na to, jak trudno jest aktywistom i aktywistkom w Arabii Saudyjskiej, wyrażać swoje przekonania i walczyć o zmiany społeczne.

W kraju konieczne jest kontynuowanie walki z przemocą i dyskryminacją wobec kobiet. Arabia Saudyjska musi wzmocnić swoje ramy prawne, aby zapewnić ochronę przed różnymi formami przemocy, której ofiarami są kobiety. Równocześnie należy podjąć działania, mające na celu podnoszenie świadomości na ten temat i promowanie kultury poszanowania praw kobiet.

Zmiany oczywiście nie będą łatwe, ponieważ wymagają długotrwałego zaangażowania społecznego, politycznego i instytucjonalnego. Jednak dążenie do pełnego równouprawnienia płci jest nie tylko sprawiedliwe, ale także kluczowe dla rozwoju i postępu Arabii Saudyjskiej jako nowoczesnego państwa.

Wraz z upływem czasu aktywizm i determinacja osób, takich jak Hala al-Dosari, będą dalej stanowić inspirację i motywację dla całego kraju w dążeniu do pełnej równości płci i promowania kultury szacunku dla praw kobiet.

Źródła:

  1. Human Rights Watch: „Saudi Arabia: 2011-2021: A Decade of Repression in Saudi Arabia” (2021)
  2. Arab News: „Saudi women make up 20% of the workforce” (2019)
  3. Międzynarodowy Fundusz Walutowy: „Women, Work, and the Economy: Macroeconomic Gains from Gender Equity” (2013)
  4. Human Rights Watch: https://www.hrw.org/world-report/2021/country-chapters/saudi-arabia
  5. Al Arabiya: https://english.alarabiya.net/News/gulf/2015/12/13/Saudi-women-vote-for-first-time-in-council-elections
  6. Reuters: https://www.reuters.com/article/us-saudi-rights-women-idUSKBN1WE0BA

Tekst: Agata Maláková – z wykształcenia i wykonywanego zawodu jest dziennikarką. Specjalizuje się przede wszystkim w turystyce i stosunkach międzynarodowych. Temat turystyki podejmuje głównie w kontekście zmian, jakie zachodzą na świecie pod wpływem ruchu podróżniczego (np. zwierzęta jako atrakcje turystyczne, inscenizacje dla turystów, przekłamywanie obrazu egzotyki, łamanie praw człowieka). W przypadku stosunków międzynarodowych interesuje się przede wszystkim obrazem Polski w mediach zagranicznych (np. analizuje obraz Polski w mediach anglojęzycznych, czeskich i włoskich).

Ilustracje: Krysia Wojtas – skończyła twórcze pisanie i marketing wydawniczy, ale na co dzień zakłada marynarkę i wklepuje numerki do systemu. Mało mówi za to dużo myśli – zwykle obrazami, dlatego wolny czas zapełnia rysunkami i historiami, które wykorzysta do swojej książki, którą kiedyś w końcu napisze. Na razie tylko je czyta. Uwielbia obserwować chmury, pieski na spacerach, spać i pić kawę – najlepiej taką czarną bez cukru albo cold brew w cieplejsze dni.

Korekta: Iga Dudzińska – skończyła studia polonistyczne na specjalizacji edytorskiej oraz glottodydaktycznej. Niedługo będzie kontynuować moje studenckie przygody na nowych kierunkach. W wolnym czasie czyta, gotuje i zajmuje się jej piętnastoletnim psim dzieckiem. Marzy o zamieszkaniu w małym, leśnym, wypełnionym słonecznikami domku.