Instrukcja obsługi przyszłości
Areta Szpura
Wydawnictwo Buchmann

Czy osiągniecie neutralności klimatycznej na naszej planecie jest jeszcze możliwe? Czym jest szkoła demokratyczna i jaki sens ma taka edukacja? Czy wysłanie maila jest bardziej ekologiczne niż przelot samolotem? Jak dbać o dobrostan psychiczny, gdy świat wokół nas płonie i jak aktywnie działać, by się nie wypalić? To tylko nieliczne z pytań, na które odpowiedzi znajdziemy w najnowszej książce Arety Szpury, Instrukcja obsługi przyszłości. Powstała ona przy współpracy dziennikarki Emilii Padoł i została wydana nakładem Wydawnictwo Buchmann.

Areta zaczynała jako współzałożycielka marki odzieżowej Local Heroes. Kilka lat temu odcięła się od świata fast fashion, by swoją energię przekierować na pole aktywizmu ekologicznego. Współtworzyła wiele ratujących planetę projektów, a za swoją działalność została niejednokrotnie nagrodzona.

Jej najnowsza publikacja – Instrukcja obsługi przyszłości jest kontynuacją pierwszej książki pt. Jak uratować świat?. Cieszę się, że powstała druga część, gdyż w moim odczuciu w Jak uratować świat?, nie zostało poruszonych wiele ważnych kwestii. Sama autorka wspomina, że miała w głowie jeszcze wiele pytań, więc by owe wątpliwości rozwiać, w Instrukcji  postanowiła spotkać się z ośmiorgiem ekspertów, porozmawiać o losach naszej planety i poszukać rozwiązań, jak o nią wspólnie dbać. Środowisko, technologia, miasto, żywność, edukacja, kooperatywy i spółdzielnie, psychologia i biznes – to obszary tematyczne, wokół których zbudowana jest narracja Instrukcji obsługi przyszłości. Znajdziemy w niej wywiady m.in z Mirosławem Proppe, Joanną Murzyn, Janem Mencwelem, Klaudią Kryńską, Marianną Kłosińską, Niną Bąk, Joanną Brzezińską i Bolesławem Rokiem.

2050 rok to według najnowszych prognoz data wieńcząca losy naszej cywilizacji w jej obecnej formie. Przytłaczające wizje, katastroficzne obrazy mogą paraliżować i wywoływać chaos. Wierząc w przewidywania naukowców mamy niecałe 30 lat, by cieszyć tym, co teraz mamy. Edukacja ekologiczna w naszym kraju wciąż raczkuje i choć w ostatnich latach nastąpił przełom świadomości, to Polska wciąż nadrabia zaległości. Dlatego uważam, że dzieło Arety pojawiło się w odpowiednim momencie i ma ogromny potencjał, by otworzyć wiele drzwi i pokazać nam odpowiednie ścieżki działania.

Autorka i jej goście przeprowadzają nas łagodnie i z wyczuciem przez ten proces.

 Nie odniosłam wrażenia, bym była pouczana, by coś mi było w tekście narzucane. Nikt tu nie stawia się wyżej, nie uważa za wszechwiedzącego. Ich przekazem dla nas nie jest na pewno, by teraz rzucić wszystko i poświęcić życie dla ratowania planety. Pokazują za to, dostępne dla każdego działania na poziomie lokalnym, które pozwalają przyczynić się do lepszego jutra. Bez wypalania się, nadużyć, przymusu, emocjonalnych obciążeń.

Mocno zapadło mi w pamięci jedno zdanie Joanny Brzezińskiej: „Nie wszyscy muszą stać na pierwszej linii frontu, to jest nielogiczne, bo nawet nie wszyscy się tam zmieszczą”.

 Książka nie dołuje, pomimo działających na wyobraźnię informacji i pozostawia czytelnika z optymistyczna puentą, pozwala zrozumieć zmieniającą nas rzeczywistość. Instrukcja jest pełna fascynujących, często zdumiewających faktów i wniosków, ale przede wszystkim, co dla mnie jest najważniejsze w tego typu przekazach – ukazuje możliwości, konkretne działania, inspiracje do zmian, rozwiewa iluzje i obala mity. Pomaga odnaleźć się w gąszczu fake newsów, chaosu informacyjnego i znaleźć swoją własną drogę, by zmieniać krok po kroku rzeczywistość wokół siebie. Napisana lekko i przejrzyście, przystępnym, bezpretensjonalnym językiem. Pytania w wywiadach są świetnie zadane, a poruszane tematy zaskakujące i nieoczywiste.

Podczas lektury zachwycił mnie także minimalistyczny projekt graficzny, który swoją prostotą i kolorem, ściąga ciężar z treści i faktów, które nie zawsze są optymistyczne. Autorem oryginalnych ilustracji jest Michał Loba. Ciekawym zabiegiem są także, podane na zakończenie każdego rozdziału, odesłania do książek, filmów i stron internetowych związanych z omawianym tematem. Na zachętę napiszę jeszcze, że na ostatnich stronach książki czeka nas miła niespodzianka, która wywołała uśmiech na mojej twarzy.

Instrukcja to przede wszystkim książka o współpracy. O wzajemnym od siebie czerpaniu, nauce i motywacji. Pokazuje, że nie jesteśmy z naszymi uczuciami i zmaganiami sami, a gdy połączymy siły płynące z tych emocji, jesteśmy w stanie wiele dobrego zdziałać. Okazuje się także, że wszystkie omawiane dziedziny są ze sobą ściśle powiązane i na siebie wzajemnie wpływają. Uczy nas to symbiotycznego podejścia do ekologii, daje narzędzia do holistycznej obsługi teraźniejszości i daje nadzieję na zmianę przyszłości.

Tekst: Alicja – podróżniczka, włóczykijka, wędrowna artystka i od niedawna nauczycielka jogi. Marzy jej się świat i stworzenie pływającego teatru na statku. Nie lubi siedzieć w miejscu.

Działanie jest częścią kampanii #KlimatNaZmiany koordynowanej w Polsce przez Fundację Kupuj Odpowiedzialnie. Kampania #KlimatNaZmiany („End Climate Change, Start Climate for change #ClimateOfChange – A Pan-European campaign to build a better future for climate-induced migrants, the human face of climate change” nr CSO-LA/2019/410-153) jest współfinansowana ze środków Komisji Europejskiej oraz dotacji NIW-CRSO w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 PROO (umowa nr 5/PROO/1b/2020).